Voorstelling boek 'Peter Kollwitz'

Voorstelling boek 'Peter Kollwitz' - Kaaskerke - 10/11/2013

In de IJzertoren had de voorstelling plaats van het boek ‘Peter Kollwitz', een boek van Kathelijn Vervarcke.

Verwelkoming door Lies Laridon, burgemeester
Op 24 oktober 2013 verscheen ter gelegenheid van de 99^ste verjaardag van het overlijden van Peter Kollwitz het gelijknamige boek bij de Uitgeverij De Klaproos. In de stroom boeken over de Eerste Wereldoorlog, is dit het enige boek dat het verhaal van een Duitse soldaat brengt, en niet zomaar een soldaat….

Graag stel ik u voor aan auteur en regisseur Kathelijn Vervarcke, die het stadsbestuur ook onder de arm nam voor de wandeltheaterproductie : 'Tuin van de Eeuwigheid’ (Praetbos 23-26 oktober 2014).

Kathelijn Vervarcke

‘Geen enkel rouwmonument schreit zo diep om vrede als ‘Het Treurend Ouderpaar’ op de Duitse begraafplaats te Vladslo’

In dit boek gaat auteur Kathelijn Vervarcke op zoek naar het verhaal achter deze beelden. Wie was de jongen voor wie zijn moeder, Käthe Kollwitz, dit eremonument maakte? Wat dreef de 18-jarige Peter om zijn leven te offeren voor het vaderland? Uit de vele egodocumenten van de familie Kollwitz verschijnt een beeld van een fijnbesnaarde jongeling, dat indruist tegen het cliché van de bloeddorstige Duitser. In het tweede deel van dit boek vertelt de auteur in een literaire brief aan Käthe Kollwitz over de troost die hedendaagse bezoekers in de beelden vinden, over hun plek in het Praetbos te Vladslo, en over de sleutelrol van het levensverhaal van Peter in de herinneringseducatie.

De tijd waarin de oorlogstoeristen enkel de begraafplaatsen van de overwinnaars bezochten, is voorbij. We spreken niet meer van winnaars en verliezers. Over de eerste Wereldoorlog leeft nu het inzicht dat er enkel maar verliezers waren. We durven al eens naar de Duitse zijde van het verhaal te luisteren, zonder het gevoel te hebben dat we landverraad plegen.

De beeldengroep ‘Het Treurend Ouderpaar’ te Vladslo getuigt van het leed van de ouders van de jonge Peter Kollwitz. Wat rest van het oorlogsgeweld, is het stille leed van de nabestaanden. De beelden vormen nu een universele aanklacht tegen alle oorlogsgeweld. Wij waren benieuwd naar het verhaal achter de beelden. Wie was de jongen die voor de beelden rust, voor hij zich als oorlogsvrijwilliger aanmeldde, en wat dreef hem? Hoe kwam het dat zijn ouders hem de toestemming verleenden om vrijwillig deel te nemen aan de oorlog?

Uit het beeld dat Käthe Kollwitz in haar brieven en in haar dagboek van haar immer verstrooide Peter schetste, leren we dat hij geen bloeddorstige gladiator was toen hij in de brandende Westhoek geworpen werd. Hij was de liefdevolle zoon van de pacifistische kunstenares Käthe Kollwitz. Peter Kollwitz was nog sterk op zoek naar zijn identiteit. Soms ensceneerde hij zichzelf als biljartspelende dandy, soms als wilde zwerver, als kunstminnende intellectuele bourgois, of als door Weltschmerz geplaagde jongeling. Enkele coördinaten op deze zoektocht waren het sterk ontwikkelde sociale geweten van zijn ouders, de geest van het Duitse idealisme dat in dit ouderlijk huis leefde, het mateloze radicalisme van de expressionistische revolte, die in zijn tijd begon.; de natuurverbondenheid van de jeugdbeweging en haar verlangen naar het eenvoudige leven en de grote daden; een openheid voor de wereld die op reizen naar Toscane of in de hoge bergen van de Zwitserse Alpen en in de omgang met de grote vriendenkring voeding kreeg.

Na zijn dood werd Peter, door de beeldengroep ‘Het treurende ouderpaar’ de bekendste Duitse soldaat in de westhoek. De verschillende fasen in de rouwverwerking en het groeiende en pijnlijke inzicht dat Peter geen ‘eredood’ gestorven was maar dat hij en miljoenen in hun idealisme bedrogen waren, zorgde voor een moeizame zoektocht naar de uitdrukking van de uitgepuurde, universele smart. Vanaf 1915 ontwierp ze de eerste schetsen. Uiteindelijk zou dit werkproces pas na achttien jaar leidden tot twee definitieve gipsmodellen.

Na een zware rouwperiode, vol van angst om de andere zoon Hans in de oorlog, en de erkenning van de zinloosheid van de dood van Peter, hield Käthe Kollwitz enkel de ouders over in het monument. Enkel zij blijven over met hun verdriet. Beide treurfiguren van het ouderpaar verenigen op een gemonumentaliseerde wijze de door Käthe Kollwitz eerder in haar werk sterk gestelde thema’s moederleed met zelfportret. Voor het beeld van de moeder gebruikte ze haar eigen gezicht, voor het beeld van de vader dat van haar man Karl. Essentieel voor de verbeeldingskracht en het inlevingsvermogen van de bezoeker nu, was dat de kunstenares de beeldengroep liet opstellen bij het graf van haar zoon.

Door dit persoonlijke leed te koppelen aan een ganse begraafplaats van ‘geofferden’, sublimeerde ze haar eigen individuele smart tot het universele leed van alle ouders die een kind verloren hebben. De beelden worden beschouwd als het hoogtepunt uit het oeuvre van de kunstenares omdat haar artistieke streven en haar grootmenselijk mededogen er als het ware in samengevat zijn. In 1956 werden meer dan tweeëntwintigduizend soldaten van verschillende begraafplaatsen overgebracht naar de begraafplaats aan het sprookjesachtige Vladslo-Praetbos.

De beeldengroep werd opgesteld op een open plek in het landschap, onderhevig aan een door de inplanting van de eiken geregisseerd lichtspel, hetgeen de monumentaliteit van de beelden nog versterkte. Door de jaren heen raakte het monument voor Peter innig vervlochten met de plaats. Het verhaal speelt een ontsluitende rol in de herinneringseducatie voor middelbare scholen. De permanente stille aanklacht van de treurende ouders, maakt de herinnering aan Peter onuitwisbaar.

Karline Ramboer, schepen van cultuur en toerisme

Van 23 tot en met 26 oktober 2014 zal Peter Kollwitz voor een tweede maal herleven in de theaterwandeltocht ‘De Tuin van de Eeuwigheid’ in en rond de militaire begraafplaats te Vladslo. Er zijn 4 nocturnes voorzien van donderdag tot zondag, en op zaterdag en zondag eveneens een namiddagvoorstelling. Het stadbestuur trekt voor deze productie ongeveer 34.000 euro uit, en het provinciale initiatief GoneWest gelooft in dit evenement en geeft 17.000 euro aan financiële steun.

In dit stuk nodigt Peter Kollwitz voor de honderdste verjaardag van zijn overlijden bekende soldaten uit in zijn nieuwe thuis, het Praetbos te Vladslo: John McCrae, Frans van Raemdonck en Raoul Snoeck. In vier monologen op locaties rond de begraafplaats vertellen de soldaten hun verhaal over de Eerste Wereldoorlog. In de apothéose op de begraafplaats ontmoeten de soldaten elkaar. De verschillen tussen hen blijken kleiner dan ze dachten.

Kathelijn heeft als auteur en regisseur inmiddels gezocht naar de acteurs voor deze hoofdrollen. We konden op die manier enkel gekende namen strikken:

Phillipp Kocks speelt Peter Kollwitz
Onno van Gelder jr. speelt John McCrae
Jonas van Thielen neemt de rol van Frans van Raemdonck op zich
Guga Baul zal schitteren als Raoul Snoeck

Daarnaast willen wij dit project ook cultureel opentrekken en er de Diksmuidse jongeren bij betrekken. Concreet werden de twee humaniorascholen van Diksmuide gevraagd om uit te kijken naar jong talent dat geboeid is door het thema, om vervolgens daaruit enkele acteurs te selecteren. Dit kan een mooi schoolproject worden, een lokale ‘Diksmuide’s got talent’, maar dan met een missie. We zoeken 1 jongen en 1 meisje uit de 5des of 6des van het Atheneum en het zelfde via het Sint-Aloysiuscollege, dit voor serieuze bijrollen aan de zijde van de topacteurs.