Remembrance VIFF

Remembrance VIFF - Ieper - 15/04/2023

De Vrienden van het In Flanders Fields Museum Ieper hielden op zaterdagnamiddag 15 april 2023 een remembrance op de Franse militaire begraafplaats Saint-Charles de Potyze te Ieper en dit in aanwezigheid van de Zuid-Franse familie Cazeneuve. In de voormiddag had deze familie een collectie van 250 brieven overhandigd aan het In Flanders Fields Museum.

Vrienden In Flanders Fields Museum - Remembrance
15/04/2023
Nécropole nationale française de Saint-Charles de Potyze, Ieper (Ypres, Belgique)

De 757 leden van het 143ème Régiment d’Infanterie en de 675 leden van het 53ème Régiment d’Infanterie gedood in België tijdens de Eerste Slag bij Ieper (15/10/1914 – 15/02/1915).

Les 757 membres du 143ème Régiment d'Infanterie et les 675 membres du 53ème Régiment d'Infanterie tués en Belgique lors de la première bataille d'Ypres (15/10/1914 – 15/02/1915).

En in het bijzonder / En particulier:

Soldat 2ème classe Léopold PARAIRE du 53e RI, né à Mas-Saintes-Puelles (Aude) le 15 avril 1892 et tué à l’ennemi le 1er novembre 1914 à Sint-Elooi, sépulture actuelle inconnue
Soldat 2ème classe Bertrand Alexandre PARAIRE du 143e RI, né à Mas-Saintes-Puelles (Aude) le 4 août 1881 et tué à l’ennemi le 4 novembre 1914 à Wijtschate, sépulture actuelle inconnue
Soldat 2ème classe Jean-Marie SAUX du 53e RI, né à Mas-Saintes-Puelles (Aude) le 11 janvier 1891 et tué à l’ennemi le 11 novembre 1914 à Zillebeke, enterré à St.Charles – tombe No.3367
Caporal-fourier Ernest CAZENEUVE du 143e RI, né à Mas-Saintes-Puelles (Aude) le 5 septembre 1890 et capturé par les Allemands le 13 novembre 1914 à Wijtschate, sépulture actuelle inconnue
en zijn broer / et son frère
Dragon de 2ème classe Alfred Edouard CAZENEUVE du 19e RD, né à Mas-Saintes-Puelles (Aude) le 24 avril 1892 et tué à l’ennemi le 24 août 1914 à Franconville (Meurthe-et-Moselle), sépulture actuelle inconnue.

Naar aanleiding van de schenking door hun familie van 250 originele brieven van Ernest en Alfred Cazeneuve uit Mas-Saintes-Puelles (Aude) geschreven tijdens de Eerste Wereldoorlog, nemen we de tijd om het lot te gedenken van de dui-zenden soldaten uit het Zuiden van Frankrijk die met het 16e Corps d’Armée naar België kwamen en tijdens de Eerste Slag bij Ieper om het leven kwamen, gewond raakten of gevangengenomen werden.

Het 16de Legerkorps kwam uit de 16de militaire regio van Frankrijk gevestigd in Montpellier. Het korps bestond aanvankelijk uit twee divisies, de 31ste uit Mont-pellier en de 32ste uit Perpignan. Tijdens de campagne bij Ieper werd ook de 43ste divisie uit Epinal tijdelijk toegevoegd. En uiteindelijk, vanaf 23 november ook nog een ad hoc brigade van tien verschillende eenheden, vnl. chasseurs à pied, de zogenaamde brigade Castaing. In de gevechten tussen Wijtschate in het Zuiden en Verbrandemolen als meest noordelijke punt verloor het 16e CA min-stens 7784 mensenlevens, of meer dan 26,7% van alle doden tijdens deze twee-de Franse campagne - na la Bataille des Frontières in augustus - op het Belgisch grondgebied. Hun commandant, generaal Louis Taverna, was na een eerste heel bloedige week al helemaal overspannen en werd door Joffre ‘gelimogeerd’ en vervangen door generaal Paul Grossetti, die uiteindelijk geen opmerkelijk beter resultaat kon voorleggen.

Schets van de gevechten bij Wijtschate op 13 november 1914.

In de 32ste divisie, voor meer dan 80% gerekruteerd in de huidige regio Occita-nie, verloor het 143ste Régiment d’Infanterie uit Carcassonne en Castelnaudary 757 mensen. Het was een van de hoogste aantallen doden in een regiment tij-dens deze campagne.

Korporaal-Foerier Ernest Cazeneuve was geboren in 1890 in Mas-Saintes-Puelles in de Aude. Van 1911 tot 1913 had hij als soldaat en daarna als korporaal in het koloniale regiment van het 3ème Zouaves zijn verplichte militaire dienst gedaan in Algerije, Tunesië en Marokko. Hij vestigde zich daarna als cultivateur (landbouwer) in zijn geboortedorp. Tot hij op 3 augustus 1914 werd opgeroepen om naar de oorlog te gaan. Deze keer met het 143e RI. Hun eerste opdracht lag aan het front in Lorraine. Van 24 tot 26 augustus had la Bataille de la trouée des Charmes plaats, waarna de Fransen ordelijk positie konden kiezen voor de be-langrijke Slag aan de Marne. Het succes werd overschaduwd door de dood van Ernests twee jaar jongere broer Alfred, die bij het 19e Régiment de Dragons diende en op 24 augustus bij Franconville sneuvelde.

Links Alfred Cazeneuve, gesneuveld op 24 augustus 1914.
Rechts: Ernest (staand) en een medegevangene in het Münster Lager, 1918

Eind oktober 1914, in de laatste, beslissende fase van de ‘Course à la mer’ werd de divisie van Ernest naar België gestuurd. Op 31 oktober werden posities bij Dikkebus ingenomen. De volgende nacht namen de Fransen stellingen van de Britten over en begonnen de gevechten bij Wijtschate, Sint-Elooi en Zillebeke die zovele Franse slachtoffers zouden eisen. Ernest die voortdurend in correspondentie met thuis was, schreef weinig tijdens de amper twee weken die hij in België was. Hij schreef enkel dat hij geen tijd had om te schrijven en dat ‘la bataille rude et meurtrière’ - hard én dodelijk - was.

De Fransen leden hoge verliezen maar hielden relatief goed stand. Op 14 dagen hadden ze nauwelijks enkele honderden meter terreinprijsgegeven en van een Duitse doorbraak van het front was geen sprake meer. Op 13 november maakte Ernest deel uit van het bataillon Salvage dat posities verdedigde tussen de zuidoostelijke punt van het Campagnebos en de Haringebeek. Het bataljon bestond uit drie compagnies en werd versterkt door één compagnie van het bataljon Bujon. Het dagboek van het 143e RI bracht verslag uit van wat daarna gebeurde: "Van 8 tot 9.30 uur vernietigde een hevig artillerievuur gericht op het bataljon Salvage een deel van zijn aan drie zijden opgestelde loopgraven. Om 10 uur werd het bataljon aan alle drie de kanten aangevallen en aan de linkerkant onder de voet gelopen en gevangengenomen, met uitzondering van de bataljonscommandant en 60 man die wisten te ontkomen. Als gevolg hiervan bestaat het bataljon Salvage niet meer. Het 3de Bataljon (Ct Bujon) blijft in zijn stellingen in de loopgraven voor het dorp Grote Vierstraat.” Veertien mannen sneuvelden in het bataljon (één van hen was caporal Charles Le Teurnier, begraven in St.-Charles – graf nr.1325), naar schatting 500 mannen werden gevangengenomen.

Gedurende bijna de hele oorlog was Ernest Cazeneuve opgesloten in Duitse krijgesgevangenschap, in Salzwedel, in Merseburg en tenslotte vanaf 17 oktober 1915 in het Münster Lager in Nordrhein-Westfalen. Daar kon hij op 17 september 1918 ontsnappen en via Nederland (Winterswijk en Rotterdam) Engeland bereiken. Van daar stak hij over naar Boulogne en keerde met de trein naar huis terug, waar hij begin november 1918 aankwam. Hij trouwde op 26 november 1918 met zijn jeugdliefde Marie-Jeanne Bordes.

Tijdens zijn jaren van gevangenschap schreef Ernest Cazeneuve tientallen brieven naar zijn familie en vrienden. Ze werden door de familie altijd goed bewaard. Dat de familie Cazeneuve en in het bijzonder mevrouw Aurore Fauré-Cazeneuve die de brieven pas in 2021 ontdekte, ze transcribeerde en er een boek voor haar familie van maakte, en ze nu aan het IFF museum schenkt, is een belangrijke daad van herdenken. In de woorden van de Duitse president Joachim Gauck, op 4 augustus 2014: herdenken is niet alleen denken aan wat in het verleden is gebeurd, maar is wat we herdenken ook bewaren en doorgeven aan volgende generaties zodat wij er de lessen uit kunnen trekken.

Trouwfoto van Ernest Cazeneuve en Aimée, dite Marie-Jeanne, Bordes, 26 november 1918.

De kinderen van Ernest en Marie-Jeanne: Lucienne en de tweeling Alfred en Appolonie Cazeneuve.

Dat is precies wat vandaag hier gebeurt en dat wij als Vrienden van het museum dankbaar mogen delen met de families van Ernest en Alfred Cazeneuve.

Piet Chielens