Landbouwers ontdekken eigen WOI-verleden

Landbouwers ontdekken eigen WOI-verleden - Wijtschate - 21/08/2015

10 West-Vlaamse landbouwers gingen op onderzoek in archieven en bibliotheken en ontdekten zo het WOI-verleden van hun hoeve. Deze info vertellen ze met veel enthousiasme verder aan de bezoekers van hun landbouwbedrijf. Een gepersonaliseerd informatiepaneel biedt houvast om hun verhaal geografisch en in de tijd te situeren.

WOI en landbouw

De ‘Groote Oorlog’ leeft verder in vele objecten, gebouwen, landschappen en verhalen. Naast oorlogsmonumenten, kerkhoven en loopgraven, vormen ook boerderijen een interessante bron voor de Eerste Wereldoorlog. In oorlogstijden is de voedselproductie en distributie immers zeer belangrijk. Op dergelijke momenten is de bevolking zich sterk bewust van het belang van een degelijke voedselvoorziening en een performante organisatie van de landbouwproductie. De Eerste Wereldoorlog is dan ook een belangrijke episode in de geschiedenis van de landbouw en het beleid. Zeker West-Vlaanderen -al jaar en dag de landbouwprovincie bij uitstek- leed sterk onder WOI .

WOI op ’t erf

Door de herdenking van 100 jaar WOI krijgen West-Vlaamse landbouwverbreders (bezoekboerderijen, hoevewinkels, hoevelogies,..) vaak vragen van bezoekers of klanten over de Eerste Wereldoorlog. Hoe was het om met de vijand samen te leven? Wat schafte de pot? Welke impact hadden opeisingen op de landbouwproductie? Hoe groot waren de voedseltekorten?... Dit prikkelt hen om de geschiedenis van hun eigen hoeve en regio te achterhalen en vervolgens te ontsluiten via hun publieksgericht aanbod. De landbouwers beschikken zelf al over heel wat interessante kleine verhalen die vaak mondeling overgeleverd werden van generatie op generatie. Deze zijn uniek en het zou jammer zijn om ze verloren te laten gaan. Maar ze beschikken niet over voldoende onderbouwde achtergrond om hun publiek als een professionele gids te woord te staan. Deze kleine geschiedenissen ontrafelen is echter niet zo evident.

Inagro en Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) tekenden samen een traject uit voor bezoekboerderijen om hen te ondersteunen bij het reconstrueren van hun eigen landbouwverhaal. Dit resulteerde in het project ’WOI op ’t erf’. Dankzij de steun van de Provincie West-Vlaanderen, via subsidiereglement erfgoedprojecten, was het mogelijk om het voorbije jaar 10 landbouwers intensief te begeleiden in hun zoektocht.

Deelnemende boerderijen

10 West-Vlaamse landbouwers namen deel aan het project ‘WOI op ’t erf’. Deze zijn:

Het Warandehof, Elzendammestraat 11, 8691 Alveringem (Gijverinkhove)
De Korenhalm, Bampoelstraat 4, 8690 Alveringem (Sint-Rijkers)
Den IJsbol, Oostendestraat 95, 8600 Diksmuide (Beerst)
't Lindebos, Hollebekestraat 21, 8953 Heuvelland (Wijtschate)
't Torenhof, Brielenstraat 42, 8908 Ieper (Vlamertinge)
De Torreele, Torrelestraat 4, 8670 Koksijde (Wulpen)
Den Overdraght, Woestenseweg 31, 8970 Poperinge
Serelly's, Gavermeersstraat 15, 8700 Tielt (Aarsele)
De Beauvoordse Walhoeve, Vaartstraat 71, 8630 Veurne (Beauvoorde)
De Moerenaar, Middenweg 7, 8630 Veurne (De Moeren)

Informatie op maat

Inagro en CAG hebben bewust gekozen voor een bottom-up benadering. De vragen van de 10 landbouwverbreders zijn verscheiden, ook hun context is verschillend. Sommige hoeves werden volledig verwoest tijdens WOI (vb. hoeve Lindebos), andere hoeves leden amper schade (vb. Beauvoordse Walhoeve). Door te starten vanuit de vraag van de landbouwers konden Inagro en CAG informatie op maat aanbieden.

Op zoek naar info

Op donderdag 27 november 2014 ging het eerste vormingsmoment 'WOI op 't erf' door in de Beauvoordse Walhoeve (Veurne). De sessie gaf een algemene schets over ‘Leven op het platteland in (onbezet) België’ en ging dieper in op de verschillende informatiebronnen die voorhanden zijn.

De tweede vormingssessie ging door op 5 februari 2015 en vond plaats in Ieper. Die dag zetten de landbouwers de theorie om in de praktijk. Ze gingen zelf aan de slag om informatie over hun boerderij en regio te verzamelen. In de stadsbibliotheek van Ieper startten ze met hun onderzoek waarbij ook het stadsarchief werd aangedaan. In de namiddag bezochten de landbouwers het documentatiecentrum In Flanders Fields Museum (IFFM). Hier vonden ze heel wat interessant materiaal. Zo leverden de vele luchtfoto’s, genomen tijdens WOI, spectaculaire beelden op zoals de totale verwoesting van sommige boerderijen.

Tijdens de derde sessie op 18 maart 2015 werd terug naar het Kenniscentrum IFFM getrokken. CAG en medewerkers van het centrum IFFM begeleidden de aanwezige landbouwers verder.

Informatiepaneel WOI op ’t erf

Aangezien de bijzondere WOI-verhalen niet tastbaar zijn, creëerden Inagro en CAG samen met de betrokken landbouwers een informatiepaneel dat als houvast dient om het verhaal van de betrokken hoeves te situeren, dit zowel geografisch als in tijd. Dankzij de steun van de provincie West-Vlaanderen was het mogelijk om voor elke deelnemende landbouwer een gepersonaliseerde versie te ontwikkelen. De gedeputeerde voor land- en tuinbouw Bart Naeyaert overhandigde deze officieel aan hen.

www.boterbijdeviswo1.be

Naar aanleiding van de herdenking van de Groote Oorlog (2014-2018) brengen het Departement Landbouw & Visserij, het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) en het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG, KU Leuven) het verhaal over landbouw en voeding tijdens de Eerste Wereldoorlog onder de aandacht via de rondreizende expo ‘Boter bij de vis’ en www.boterbijdeviswo1.be. Het project ‘WOI op ’t erf’ komt hier uitgebreid aan bod.

Tijdens het project reikte CAG tips en hulpmiddelen aan voor de deelnemende landbouwers. De handleiding ‘WOI op ’t erf. Hoe ga ik zelf aan de slag om mijn geschiedenis te reconstrueren?’ bundelt al deze informatie en zal binnenkort te raadplegen zijn op www.boterbijdeviswo1.be.

Ook de WOI- verhalen van de deelnemende landbouwers worden via deze website ontsloten. Het eerste verhaal van hoeve Serelly’s (Aarsele) tijdens de Eerste Wereldoorlog is hier reeds te lezen. De anekdotes van de andere deelnemende boerderijen verschijnen op een later tijdstip.

Plattelandstv maakte in juni een reportage over het project ‘WOI op ’t erf’. Hierbij komen de initiatiefnemers aan bod die het project kaderden. Deelnemer Marleen Lottegier van hoeve ’t Lindebos vertelt haar ervaringen en het arrangement dat zij uitwerkte naar aanleiding van het project. De reportage is online te bekijken: http://www.boerenstebuiten.be/video/tournee-provinciale-wo-1-op-t-erf.

Wie het algemene verhaal over het dagelijkse leven tijdens WOI wil kennen, kan een bezoekje brengen aan de rondreizende expo ‘Boter bij de vis’. Vanaf september 2015 is die te bezoeken in het Huis van de Voeding te Roeselare. Praktische info is terug te vinden op de website www.boterbijdeviswo1.be.

Officiële herdenkingspartner Westhoek

De boerderijen die deelnamen aan het project ‘WOI op ’t erf’ zullen in 2016 door Westtoer uitgenodigd worden om een opleidingstraject te volgen zodat ze kunnen toetreden tot het netwerk ‘Herdenkingspartners Westhoek’.

Een initiatief van…

WOI op ’t erf is een initiatief van Inagro en CAG met financiële ondersteuning van de provincie West-Vlaanderen.

Inagro begeleidt al meer dan 10 jaar landbouwers die naast hun reguliere activiteiten inzetten op landbouwverbreding d.i. bezoekboerderijen, hoevewinkels, landbouweducatie,… Via landbouwverbreding bouwen ze nieuwe economische activiteiten uit en maken ze werk van de maatschappelijke integratie van de land- en tuinbouwsector. Via vorming, individueel advies en promotie stimuleert Inagro de professionalisering en kwaliteit van hun aanbod dat structureel ontsloten wordt via www.onthaalopdeboerderij.be. Innovaties en faciliteiten opsporen is een prioriteit van Inagro. Via het thema WOI wenst Inagro burger/consument te laten stilstaan bij de belangrijke functie van de landbouwer als lokale voedselproducent tijdens WOI maar ook nu.

Het Centrum Agrarische Geschiedenis vzw (CAG) is het expertisecentrum voor het agrarisch erfgoed in Vlaanderen en Brussel. CAG bestudeert de geschiedenis en het erfgoed van landbouw, platteland en voeding, vanaf 1750 tot en met vandaag. CAG wil het agrarisch erfgoed samen met anderen helpen bewaren en valoriseren, een actuele betekenis geven en toegankelijk maken voor een ruim publiek. Het agrarisch erfgoed is immers rijk en divers. Het omvat niet alleen werktuigen en gebruiksvoorwerpen, maar ook landbouw- en voedselproducten, archieven, verhalen, tradities, feesten, technieken , boerderijen, cultuurlandschappen, enz. Via de website ‘Boter bij de vis’ en de gelijknamige expo en publicatie wil CAG samen met het Departement Landbouw en Visserij en andere partners uit de landbouw- en erfgoedsector het belang van de landbouwproductie en voedselvoorziening tijdens WOI en de impact ervan op het dagelijkse leven onder de aandacht brengen van het brede publiek. Met het project WOI op ’t erf willen we de landbouwers bewust maken van het eigen waardevol historisch patrimonium en de bijhorende geschiedenis.

Enkele foto's van de voorstelling in 't Lindebos te Wijtschate op vrijdag 21 augustus 2015.

Verwelkoming door Katrien Grauwet van Inagro.

Gedeputeerde Bart Naeyaert was de eerste spreker.

Dan volgde een interview door Sarah Luyten van het CAG.

Lies Sampers van Hoeve Torenhof uit Vlamertinge: "Zelf ben ik afkomstg van Zuidschote, vlka bij Steenstraete. Daar werd er heel hard gevochten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wat mij vooral boeit is het verhaal achter de mensen. Het opzoekingswerk in het Kenniscentrum van het In Flanders Fields Museum dat we deden tijdens dit traject is mij het meest bijgbleven."

Pol Louwagie van Het Warandehof uit Gijverinkhove kwam ook aan het woord: "Het thema laat mij zeker niet los. In Alveringem heeft de gemeente een bijzondere inspanning geleverd met het project "Alveringem confronteert".