In het voorjaar van 2021 pakt het In Flanders Fields Museum uit met een flink aantal vernieuwingen in de permanente tentoonstelling. Als straks weer vele duizenden bezoekers uit binnen- en buitenland de weg naar Ieper vinden, zullen ze een nog veel aantrekkelijker museum kunnen bezoeken.

Momenteel komen bezoekers bijna uitsluitend uit België, maar de bezoekerscijfers van de voorbije krokusvakantie bewijzen dat de Ieperse Musea geliefd zijn. In de krokusvakantie bezochten 3.303 personen het IFFM en 874 het YM. Dat is voor IFFM 30% en voor het YM ruim 20% meer dan het bezoek tijdens de krokusvakantie van 2020. Met deze upgrade staat het IFFM klaar om hopelijk binnenkort ook weer bezoekers uit het buitenland te kunnen ontvangen.  

In ‘normale jaren’ komen twee-derden van alle bezoekers aan het IFFM uit het buitenland. Deze verhouding zal nog niet meteen in 2021 kunnen worden hersteld. Maar alles is aanwezig om iedereen weer in optimale omstandigheden te kunnen ontvangen.
 
Drie parcours voor audiogids

Voortaan kan je het museum ook bezoeken met audiogids. Uit bezoekersonderzoek is gebleken dat er steeds meer vraag is naar audiobegeleiding. Het museum komt tegemoet aan die verzuchting vanuit het individuele publiek met een drievoudige audiotour, die vrij door elkaar te gebruiken is.
De genummerde basistour voert je in minder dan een uur doorheen het hele museum. Heel handig voor wie, vaak in het kader van groepsbezoeken, niet zo veel tijd heeft. Maar dan mis je natuurlijk alle films (zie verder) en tientallen heel bijzondere voorwerpen.



Voor 31 voorwerpen en thema’s werd een verdiepingstour uitgewerkt. Specialisten uit binnen- en buitenland, waaronder heel wat bekende historici als Bruno De Wever en Sophie De Schaepdrijver uit eigen land of Jay Winter (USA, F), Stefan Goebel (D), Mark Connelly (UK) en Leo van Bergen (Nl), om er maar enkelen te noemen, naast eigen medewerkers van het kenniscentrum, geven extra informatie.

Ook voor kinderen werd een parcours uitgewerkt. De kindertour werd geschreven door illustrator en jeugdschrijver Gerda Dendooven in samenwerking met het educatieve team van het museum.



Iedere tour heeft vier taalversies (N/F/E/D) en de luisterpunten kunnen vrij door elkaar geraadpleegd worden.
 
Ontmoetingen

Een belangrijke schat van het museum is immaterieel, d.w.z. niet tastbaar, maar wel indringend. Dat zijn de verhalen en getuigenissen van mensen van over de hele wereld die betrokken raakten in de oorlog hier. Deze grote, internationale verzameling kan steeds beter ontsloten worden, zowel in het museum voor de bezoekers, als achter de schermen in het kenniscentrum.

Als een verhaal wordt bezorgd aan het kenniscentrum, kan het voortaan op een relatief korte tijd ook worden aangeboden in het museum.
Wanneer iemand in het kenniscentrum de getuigenis van bijvoorbeeld een familielid komt schenken – een brief, wat souvenirs, een paar foto’s - dan wordt de schenking en haar context zorgvuldig genoteerd. Het verhaal wordt historisch gecontroleerd, uitgeschreven en vertaald en de foto’s en illustraties gedigitaliseerd, terwijl de objecten worden geregistreerd en opgenomen in de collectie. Meteen is het verhaal dan klaar voor publicatie in het museum. Vroeger gingen daar wellicht jaren over, tot er een nieuwe tentoonstelling kwam. Vandaag is er elke nacht een automatische update van de verhalen die via de ontmoetingskiosken in het museum kunnen worden opgevraagd. De volgende dag kunnen de bezoekers er al meteen kennis van nemen.

Dat de link tussen museum en kenniscentrum zo direct is geworden, is typerend voor de manier van werken in het IFFM. Bezoekers participeren mee aan de inhoud van het museum, dat de geschiedenis van onderuit, vanuit de ervaring van de mensen die het meemaakten, wil vertellen. De vraag wat oorlog met mensen doet, krijgt hier een heel direct antwoord.

Elke bezoeker kan in het museum twee ontmoetingen met historische personages hebben. Het eerste persoonsverhaal kiest de bezoeker zelf. Op een inlogscherm staan op de wereldkaart honderden portretjes als thumbnail afgebeeld. De keuze is vrij. Aan dat eerste verhaal voegt het museum een tweede toe, dat ermee contrasteert, of dat het net verder aanvult. Op vier plaatsen in het museum worden deze beide persoonsverhalen op touchscreens verteld. De bezoekers klikken zelf doorheen het verhaal en zijn illustraties. Op het einde kan de bezoeker via QR-code of e-mail het verhaal ook naar buiten of naar huis meenemen.

Ook bij deze ontmoetingen wordt een onderscheid gemaakt tussen kinderen en volwassenen. Van alle verhalen bestaat een versie voor volwassenen, maar van meer dan 150 is ook een versie op maat van jongeren geschreven. Momenteel staan meer dan 650 verhalen van over de hele wereld klaar. Maar het aantal is op termijn oneindig. In het kenniscentrum wachten nog honderden verhalen om verteld te worden en het museum heeft als ultiem doel om ooit minstens één verhaal te kunnen vertellen voor elk land waaruit mensen tijdens de Eerste Wereldoorlog naar hier gekomen zijn.  
    
Films

Er werden voor deze upgrade twee volledig nieuwe films gemaakt terwijl twee bestaande films voortaan ook in de permanente tentoonstelling zijn opgenomen.

In Het Landschap van de Ieperboog kijken we naar het landschap van nu maar zoeken daarin de sporen van toen. Zo brengt dit landschap ons met veel detail bij de mensen van toen. De film toont de spoorzoekers, archeologen en observatoren vanuit de lucht, maar ook mensen die hier wonen en de oorlog ‘thuis’ ontdekken, naast ook mensen die hier op bezoek zijn, om in de voetsporen te treden van hun voorouders die hier tijdens de oorlog waren, en hier soms ook zijn achtergebleven.



De film wordt simultaan in vier talen getoond. De taalwissel is ingewerkt in een tribune uitgerust met luisterhoorns. Via de poppy-armband wordt de taal van jouw keuze geselecteerd.

Noot febrauri 2021: In het kader van de geldende regels voor een corona-proof bezoek, mag de tribune voorlopig niet gebruikt worden en hebben we moeten kiezen voor één versie die via speakers voor iedereen te beluisteren is. Gezien de meerderheid van de bezoekers op vandaag Nederlandstalig is, werd gekozen voor een versie met Nederlands gesproken commentaar en alle interviews met bewoners en bezoekers in de taal van oorsprong. Zodra het toegelaten is, wordt overgeschakeld naar de versie in vier talen simultaan.

In de sectie over 1918 tonen we een nieuwe film over het Duitse Lenteoffensief dat de loopgraven tot op 2.5 km van de Grote Markt van Ieper bracht. De film zet de militaire gebeurtenissen tussen 9 april en begin juni 1918 nauwgezet uit op de kalender én in het landschap. Daarbij baseerden we ons op de analyse van luchtfotografie (CHAL) en op de slachtofferlijsten uit de Namenlijst. Voor de film konden we putten uit vele foto’s en documenten uit onze collectie naast die van andere musea, alsook uit films van NARA (Washington) en het Bundesarchiv (Berlijn). Tot slot wordt ook ingegaan op het leed van de burgerbevolking tijdens deze gevechten.

Nog in dezelfde sectie over 1918 tonen we de film over het Bevrijdingsoffensief – de Laatste Honderd Dagen, die volgens dezelfde principes in 2018 werd gemaakt voor de tijdelijke tentoonstelling To End All Wars.

Een vierde film gaat over John McCrae’s In Flanders Fields, waar het museum werd naar genoemd. De Canadese dokter John McCrae schreef het begin mei 1915 aan de Kanaaldijk nabij Essex Farm Cemetery. Een film en een nieuw grafisch beeld geven een moderne interpretatie aan het bekendste gedicht van de Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen.

De film toont eerst de plaats waar het gedicht ontstond en daarna de creatie van een nieuwe tweetalige liedversie van het gedicht, in het originele Engels en in het Nederlands. “In Flanders Fields/In ’t Vlaamse Veld” werd op 3 mei 2015, bij de honderdste verjaardag van het gedicht, uitgevoerd in het museum, en live gestreamd naar het geboortehuis van John McCrae in Guelph, Ontario. De compositie is het middendeel uit ‘Pax pro Patria’, een werk van de Ieperse componist Maarten De Splenter.
 
Klaprozen rij aan rij

Bij deze laatste film hoort ook een nieuwe grafische interpretatie van het gedicht van John McCrae. Op zuilen naast de film staat de tekst van het gedicht omringd door honderden klaprozen. Voor John McCrae stonden de klaprozen voor mensen uit de oorlog. In elk van de bloemen, rij aan rij, zien we het gezicht van iemand: mannen, vrouwen en kinderen, burgers en militairen, toenmalige vrienden of vijanden. De actuele, integrale en inclusieve benadering van de Eerste Wereldoorlog door het IFFM valt samen met de meer dan honderd jaar oude boodschap van het gedicht waarnaar het museum werd genoemd.
 
De vechtmachines: twee ‘nieuwe’ uniformen en uitrustingen

De uniformen in het IFF-museum zijn geen kostuums, maar echte museumstukken van meer dan een eeuw oud. Het zijn reële uniformen die werden gedragen in de oorlog, soms weten we zelfs door wie.



Philippe Oosterlinck, onze oud-collega en wellicht de belangrijkste WOI-verzamelaar van België, leent ons een Australisch uniform, gedragen door een soldaat die al in Gallipoli vocht voor hij hier kwam. Het Belgische uniform en uitrusting werd gedragen door luitenant Edgard Saey tijdens het Bevrijdingsoffensief. Op het tuniek zien we zelfs de sporen van de verwonding die hem buiten strijd stelde.

Ook deze nieuwe vechtmachines zijn er op vraag van het publiek gekomen. Australische bezoekers aan het westelijke front, volgen heel vaak in de voetsporen van hun voorouders. ANZAC-Day, 25 april, verwijst naar de landing op het Turkse schiereiland Gallipoli, waarmee de Australische troepen op 25 april 1915 in de oorlog kwamen. Het uniform behoorde toe aan een lid van het 24ste bataljon waarvan in 1917 tijdens de Derde Slag bij Ieper meer dan 160 mensen sneuvelden.

Het Belgische uniform komt helemaal vanuit het publiek. In 2013 schonk de dochter van luitenant Edgar Saey het uniform, de uitrusting en andere oorlogsmemorabilia van haar vader aan het IFFM. Een jaar later kwam de suggestie om ook een Belgisch uniform als vechtmachine te presenteren, van niemand minder dan Koning Filip. Hij bezocht het museum toen niet op officiële missie maar gewoon als papa van en met de jarige prins Gabriel.   
  
Herdenkingsstoelen

Op het einde van de oorlog bleven meer dan een half miljoen slachtoffers in onze regio achter. Aan tafels in meer dan honderd landen in de wereld waren dat evenveel lege plekken. In 2018 werden uit al die landen meer dan 110 stoelen naar het museum opgestuurd om hier op Wapenstilstand een indrukwekkende installatie te vormen.

In een wisselopstelling van telkens drie stoelen aan het einde van het museum wordt het verhaal van deze bijzondere wijze van herdenken verteld. Drie maal per jaar wordt een nieuw trio van stoelen tentoongesteld.

Bij de stoelen hoort het verhaal van het land waaruit de stoel kwam en de slachtoffers die in België vielen. Dat kan de bezoeker nalezen op een touchscreen, niet alleen voor de drie geselecteerde stoelen, maar voor alle stoelen die we al in de collectie hebben. En voor de ongeveer vijftien stoelen die nog ontbreken, doen we een warme oproep bij het publiek.

Upgrade IFFM 2021
 
Voor de upgrade investeerde het IFFM ruim 400.000 euro. Deze middelen kwamen uit de reserves van de vzw In Flanders Fields Museum, en er volgt mogelijk ook nog een ondersteuning vanuit de Provincie West-Vlaanderen.

Er werd samengewerkt met

• PieceMontee voor het ontwerp
• Danse-la-Pluie voor de nieuwe films en de inhoud van de audiogids
• Guide-ID voor de hardware van de audiogids
• Kiss the Frog en Bitmunks voor de software in resp. museum en kenniscentrum
• ATA Tech voor de hardware
• Atento Atelier voor het museummeubilair
• Lux-Lumen en Ivan Claerebout voor de belichting

En met

• Het Centrum voor Historische en Archeologische Luchtfotografie (UGent, Provincie West-Vlaanderen en IFFM), componist Maarten De Splenter, ontwerper Janpieter Chielens
• Hans Stefan Hascher, Bert Heyvaert en Monument, Dougie en Daniel Furn, Barry Bromley, Dominique Vitale, Mathieu Deramoudt, Korneel Neirynck, Marleen Neyrinck, Francis Deweerdt en Kim Demasure die getuigen in de film “Het Landschap van de Ieperboog”.
• Gaynor Johnson (UK), Stefan Goebel (D), Nel de Muêlenaere (B), Mark Connolly (UK), Virginia Crompton (UK), Nicholas J. Saunders (UK), Ulf Schmidt (D), Leo van Bergen (Nl), Anton Ervynck (B), Jean Bourgeois (B), Sophie de Schaepdrijver (B, USA), Jay Winter (USA, F), Andrew Bamji (UK), Philippe Oosterlinck (B), Kristof Haneca (B), Julian Putkowski (UK), Bruno De Wever (B), Rudi Vranckx (B), Emmily Talpe (B) en Simon Verdegem (B), naast de eigen medewerkers (Piet Chielens, Pieter Trogh, Annick Vandenbicke, Dominiek Dendooven, Jan Dewilde, Birger Stichelbaut en Dries Chaerle) voor de verdiepingstour van de audiogids.
• Jeugdauteur Gerda Dendooven, met educatief medewerkers Wouter Sinaeve, Ann-Sophie Coene en Sien Demasure voor de kindertour en de kinderverhalen.
• Twintig verschillende stemmen zorgen voor de taalwissels in de landschapsfilm en de audiotours: Ann Reymen, Essie Van Meel, Herman De Winné, Pixie Rambour, Rashif El Kaoui, Ron Cornet, Sieglinde Michiel, Silke Schmidt-Rimpler, Nederlands; Amie Bolissian, Essie Van Meel, Richard Wells, Tess Bryant, Tom McRae, Engels; Gaëtan Bartoz, Julie Van Heuverswijn, Lee Kossmann, Philippe D’hollander, Véronique Janssens, Frans; Bernhard Zils, Heike Kossmann, Lee Kossmann, Silke Schmidt-Rimpler, Stefan Sattler, Duits.
• De films werden gemaakt door Toon Illegems, Didier Lenglaert, Gregory Vanhove, camera en drone; Willem Lecouter, Mehdi Charni, klank; Frederic Vanhalst, postproductie beeld; Luc Yskout, Ludo Bollen, Kadenza Media, postproductie beeld; Vincent Vandendriessche, vertalingen; Piet Chielens, Birger Stichelbaut, scenario’s; Klaus Verscheure en Kathy Holvoet, concept, regie en productie.
• De productie van de audiotours was in handen van Mark Mommaerts, Olaf Van Deurzen, Arne Stevens, Denis De Cock, StudioMM, postproductie klank, Vincent Vandendriessche, vertalingen en van Klaus Verscheure en Kathy Holvoet, concept, regie en productie.
• Ook medewerkers, stagiairs en vrijwilligers van het kenniscentrum werkten in het afgelopen jaar mee aan de upgrade. Net als het onthaalpersoneel dat in tijden van corona tekende mee voor het herwerken, schrijven, vertalen en nalezen van persoonsverhalen, en/of het uitwerken van het verdiepingsparcours.

Algemene coördinatie van de upgrade: Piet Chielens, Dries Chaerle en Annick Vandenbilcke.