Op 25 december 1914 vond in en rond Mesen een kerstbestand plaats, waarbij Britse en Duitse troepen hun loopgraven verlieten, samen kerstdag vierden en geschenken uitwisselden. Er werd ook een voetbalwedstrijd georganiseerd. Heel even was er een beetje vrede in de gruwel van de oorlog en zwegen de wapens.
Een groep rond kunstenaar Andrew Edwards kwam met het voorstel om een bronzen standbeeld op te richten van de “Christmas Truce” waarbij een Britse en Duitse soldaat elkaar de hand reiken terwijl een voetbal aan hun voeten ligt. Er werd door de kunstenaars uit Liverpool een kunststof model van het standbeeld gemaakt, met de bedoeling dat het beeld een rondreis zou maken door Europa alvorens zijn definitieve bestemming te krijgen in een bronzen versie. Het werd voor het eerst aan het publiek voorgesteld tijdens de voetbalwedstrijd van Stoke City tegen Chelsea.
Het standbeeld was in de
kerstperiode 2014 in Mesen, waar het werd tentoongesteld op de kiosk.
Toen werd beloofd dat – mits voldoende financiële middelen – het standbeeld in een brons op ware grootte zou worden geschonken aan de stad Mesen. Na Kerstmis vertrok het beeld naar Ieper (onder de Menenpoort) om vervolgens meerdere bestemmingen aan te doen in Europa.
Op 7 juni 2015 zou het beeld zijn Europese rondreis eindigen in Dublin ter gelegenheid van de internationale voetbalwedstrijd tussen Ierland en Engeland. Jammer genoeg werd enkele weken voor de wedstrijd beslist dat het niet aangewezen was om het standbeeld op deze wedstrijd te etaleren, enerzijds omdat het Duitse aspect van de symboliek ontbrak, en gelet op de supportersrellen die de vorige wedstrijd tussen Ierland en Engeland (20 jaar geleden) had veroorzaakt.
De voetbalwedstrijd tussen Ierland en Engeland ging door precies op de verjaardag van de Slag om Mesen. In het programmaboekje bij de voetbalwedstrijd werd hiernaar verwezen. Het standbeeld was ook aanwezig op de Engelse “cup final” in het Wembley stadion eind mei 2015.
Op 4 augustus 2015 brachten de kunstenaar die het beeld ontworpen een werkbezoek aan Mesen. Op deze vergadering deelden zij mee dat ze definitief beslist hebben dat het standbeeld op ware grootte (3,7 meter lang en +/- 2,5 meter hoog) wordt gemaakt in brons en zal geplaatst worden in de stad Mesen. Dit moment is nu aangebroken.
Het was voor de initiatiefnemers en de stad Mesen belangrijk dat de onthulling plaatsvond in de kerstperiode. Daarom werd er beslist om op dinsdag 22 december 2015 om 14u dit standbeeld te onthullen op de markt in Mesen.
Het beeld staat voor de ingang van het bezoekerscentrum.
Van links naar rechts: Duits Ambassadeur Rüdiger Lüdeking, burgemeester Sandy Evrard en Brits Ambassadeur Alison Rose.
Ook Vlaams minister-president Geert Bourgeois was erbij.
Onthulling.
Onthulling van de gedenkplaat.
De kunstenaars
Een kleine versie van het monument.
Toespraken door burgemeester Sandy Evrard,
kunstenaar Chris Butler,
Brits Ambassadeur Alison Rose,
Duist Ambassadeur Rüdiger Lüdeking,
en Vlaams minister-president Geert Bourgeois.
Hieronder de tekst van zijn toespraak:
"Your excellencies, (UK Alison Rose, Duitsland Rüdiger Lüdeking)
Heren burgemeesters, (Mesen, Ieper, Heuvelland, Komen-Waasten)
Geachte dames en heren schepenen, OCMW- en gemeenteraadsleden,
Mister (Andrew) Edwards (kunstenaar), (Chris) Butler and (Tom) Calderbank, (initiatiefnemers en fondsenwervers)
Geachte genodigden,
We will be celebrating Christmas in just three days from now. A hundred years ago, the warring parties were also rejoicing in this celebration of light and peace on the frontline. “One human episode amid all the atrocities which have stained the memory of the war”, is how Sir Arthur Conan Doyle described the Christmas truce of 1914.
Dames en heren,
Na de slag om de IJzer, begin november 1914, is de bewegingsoorlog stil gevallen en begint een vier jaar lange loopgravenoorlog aan het Westfront. De oorlog komt in een patstelling terecht en al snel wordt duidelijk dat niemand Kerstmis met zijn familie zal vieren. De soldaten is nochtans beloofd dat ze tegen dan zeker thuis zullen zijn. Een strenge winter maakt hun situatie nog gruwelijker. Het moreel van de troepen zakt. Wanneer net voor Kerstmis tonnen kaartjes, brieven en geschenken van het thuisfront toekomen, flakkert het heimwee van de soldaten op. Ondanks al die ellende brandt in de kerstdagen van 1914 toch een licht in de duisternis. Het zal uitgroeien tot één van de mooiste kerstverhalen. Dat blijkt uit brieven, dagboeken en getuigenissen.
Der deutsche Leutnant Johannes Niemann, der sich zwischen Frelinghien und Houplines befand, nur zwei Ortschaften von der belgisch-französischen Grenze entfernt, berichtet wie folgt: “Am Heiligabend bekamen wir den Befehl, in die Schützengräben zu gehen. Alles war still. Kein Schuss. Kaum Schnee. Wir stellten einen winzigen Weihnachtsbaum in unserem Unterstand auf. Dann begannen wir zu singen.”
Diaries of other soldiers show that similar events took place at many other places along the frontline. British soldier Albert Moren, who was stationed just outside la Chapelle d’Armentières, says: “It was a beautiful moonlit night, frost on the ground. About seven or eight in the evening there was a lot of commotion in the German trenches and there were these lights. I don’t know what they were. And then they sang ‘Stille Nacht’ – ‘Silent Night’. I shall never forget it.”
Duitsers enerzijds en Britten, Ieren, Fransen, Belgen en zelfs Indiërs stapten op elkaar af, met veel schroom. Ze schudden elkaar de hand en spraken af dat ze op Kerstmis niet zouden schieten naar elkaar. Daarmee negeerden ze de bevelen van de legerleidingen, die zulke onofficiële wapenbestanden ten stelligste verboden. Verschillende officieren knepen een oogje dicht of namen zelfs actief deel aan de verbroederingen. Op sommige plaatsen werd van het bestand gebruik gemaakt om de lichamen te begraven van de gesneuvelden in niemandsland.
An anderen Stellen kam es zu freundschaftlichen Gesprächen und tauschten Briten und Deutsche Geschenke, Getränke und Lebensmittel aus. “Plötzlich brachte ein Schotte einen Fußball an, und es entwickelte sich ein regelrechtes Fußballspiel mit hingelegten Mützen als Toren,” fährt der deutsche Leutnant Niemann fort. “Zwar erreichte so manche Flanke nicht ihr Ziel, der hartgefrorene Acker ließ ein richtiges Spiel eigentlich nicht zu.” “Aber alle Akteure und auch die Zuschauer waren erfüllt von friedlicher sportlicher Gemeinsamkeit."
Other letters from frontline soldiers also talk about the games of football played against the Germans, including one from a major who remained anonymous, which was published in The Times on 1 January 1915. Such as the football games that were played in the Douve Valley around Mesen.
In offiziellen Armeeberichten war von den weihnachtlichen Waffenstillständen kaum die Rede. Auf deutscher Seite blieb es auffallend still. In den britischen Berichten wurden die Verbrüderungen minimalisiert und erst einige Wochen später erwähnt. Außerdem wurde es so dargestellt, als ob sich nur einfache Soldaten an der Verbrüderung beteiligten. Dies war aber nicht der Fall. Auch alliierte Offiziere brachten ihre Gefühle der Verbundenheit mit dem Feind zum Ausdruck.
Op een aantal plaatsen duurde het bestand enkele dagen, soms zelfs tot twee weken. De legerleiding had veel moeite om de oorlog weer op de sporen te krijgen. Het opperbevel bestookte de mannen aan het front met bevelen en dreigementen. Tegen de volgende kerst stelden de bevelhebbers aan beide kanten alles in het werk om nieuwe kerstbestanden te voorkomen. De geallieerde en Duitse opperbevelhebbers reageerden furieus en beschouwden de kerstbestanden als een vorm van muiterij en hoogverraad. Ondanks de dreigementen van officieren zijn het jaar daarop, in 1915, weer kerstbestanden gehouden. Wel waagden zich heel wat minder mannen aan een persoonlijke ontmoeting met de vijand. Als het in 1916 weer Kerstmis wordt, is de situatie aan het front vrijwel onveranderd - alleen zijn er een paar miljoen doden bijgekomen.
Verdun, de Somme, Ieper, het gifgas, de modder: elke dag vallen er duizenden slachtoffers. Het opperbevel bedreigt dat jaar iedereen die zich wil verbroederen met de krijgsraad en het executiepeloton. Kerstverbroederingen hebben zich dat jaar en in 1917 niet meer voorgedaan. Maar de slachting ging onverminderd door.
Dames en heren,
‘Oorlog versus vrede’ is een centraal en permanent thema in de menselijke geschiedenis. Vlaanderen is niet de enige plaats waar dit ruimtelijk verankerd en zichtbaar is, maar hier in de Westhoek, in Flanders Fields, heeft de oorlog in alle hevigheid gewoed. 550.000 soldaten zijn hier gesneuveld. Ons land heeft de Eerste Wereldoorlog in al zijn gedaanten meegemaakt: de inval, de bezetting, vier jaar loopgravenoorlog en de bevrijding. Elk dorp en elke stad heeft een verhaal over de Eerste Wereldoorlog. Ook de stad Mesen, met de Eerste slag om Mesen/Wijtschate in 1914, de Mijnenslag - of The battle of Messines - in 1917 en de zopas geschetste kerstbestanden.
Die vreselijk geschiedenis indachtig, profileert Mesen zich bij uitstek als een vredesstad. Met het Irish Peace Park en de Peace Village is de vredessymboliek alom tegenwoordig. Die ambitie sluit feilloos aan bij de centrale doelstelling van het Vlaamse herdenkingsproject voor de Eerste Wereldoorlog: het uitdragen van de vredesboodschap. De herinnering aan de ‘Groote Oorlog’ moet ook gezien worden in het betoog over de mensenrechten, het streven naar wereldvrede en de verzoening in het kader van de Europese integratie.
Na een rondreis in het Verenigd Koninkrijk en hier in de Westhoek, heeft het standbeeld dat symbool staat voor de kerstbestanden in Mesen zijn eindbestemming bereikt. Vlaanderen heeft aan dit project met overtuiging financieel bijgedragen.
I would like to thank the town of Mesen and the other initiators, including British artist Andrew Edwards as well as fundraisers Chris Butler and Tom Calderbank and congratulate them on this impressive statue.
Ladies and gentlemen,
Heritage plays an important part in our remembrance project, all the more so now that we no longer have any living witnesses. Military cemeteries, bunkers, shelters, battlegrounds, lines of defence and landscapes strewn with relics are the tangible traces of the Great War. This heritage is the last bridge between past and present. A memorial such as the one we are inaugurating today also has its place in this. It not only symbolises the events of a century ago but also embodies a contemporary message:
- a message of humanity,
- of reconciliation and
- of peace.
Values that are under attack today and which we need to cherish now more than ever."
De eregasten kregen allemaal het wapenschild van de stad Mesen.
Tijd voor de receptie.
Pagina aangemaakt door Westhoek.be / WO1.be - Greatwar.be.