Artikel overgenomen uit het tijdschrift "Nieuwpoort - Uw stad" van januari-februari 2020.

Op woensdag 28 januari 1920 – binnenkort exact een eeuw geleden – mocht Nieuwpoort de toenmalige Franse president Raymond Poincaré ontvangen. Tijdens een ceremonie aan de voet van het kapotgeschoten Stadhuis, op de hoek van de Langestraat en de Oostendestraat waar zich nu het Vredegerecht bevindt, schonk hij onze stad die dag het Frans Oorlogskruis.

Nieuwpoort ontvangt het Frans Oorlogskruis uit handen van de Franse president Raymond Poincaré. Naast hem op de foto staan koning Albert I en de befaamde Franse maarschalk Ferdinand Foch. De ceremonie vond plaats in de Langestraat. Te midden van de ruïne op de achtergrond herkennen we de voordeur van het oude Stadhuis. (Foto: Stad Nieuwpoort)



Dit is een militaire onderscheiding die uitgereikt wordt aan Franse soldaten, onder andere voor moed op het slagveld. De Franse overheid zorgde ervoor dat ook door oorlogsgeweld verwoeste steden en gemeenten aanspraak konden maken op de medaille.

Onze stad kreeg het Croix de Guerre omwille van zijn uitzonderlijke bijdrage tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens de vier jaar dat er in onze contreien strijd werd geleverd, lag de stad nagenoeg pal op de frontlijn. Het resultaat was een gestage maar complete vernietiging. Nieuwpoort kreeg de status van martelaarsstad.

Met de toekenning van het Oorlogskruis betuigde de Franse overheid ook eer aan al wie betrokken was bij de onderwaterzetting van de IJzervlakte, gerealiseerd vanuit het Nieuwpoortse sluizencomplex De Ganzepoot.

Wapenschild

Op 26 juli 1926, zes jaar na de uitreiking door Poincaré, werd het Frans Oorlogskruis officieel toegevoegd aan het Nieuwpoorts wapenschild. De oorkonde waarmee dit bekrachtigd werd, omschrijft het stadswapen als volgt: “In goud een bootje van sabel, overtopt met eenen leeuw van hetzelfde, getongd van keel houdende eene hallebaerd van sabel, paalsgewijs geplaatst. Het schild uiterlijk versierd met het juweel van het Fransch oorlogskruis vergezeld van zijn lint en van den schildvoet uitgaande.”

Ornamenteel eerherstel

In 1981 besliste de gemeenteraad om het Oorlogskruis niet langer als schildornament te gebruiken. Het ereteken werd achterwege gelaten en het stadswapen van vóór 1914 deed zijn herintrede.

Drie decennia later drukte het bestuur zijn wens uit om dit raadsbesluit ongedaan te maken. Sinds 2013 siert het bronzen kruis opnieuw het Nieuwpoorts wapenschild. Voor Nieuwpoort is het Frans Oorlogskruis een blijvende symbolische herinnering aan de moed en zelfopoffering van de mensen van toen én aan de weerbarstigheid van de stad zelf.

Een aantal weetjes

• Het Frans Oorlogskruis kun je in Nieuwpoort ook terugvinden op het Herdenkingsmonument voor de Zouaven, Fusillier Marins en Territorialen. De stenen obelisk bevindt zich in de Pieter Deswartelaan, tegenover de kruising met de Koningin Elisabethlaan.
• Behalve aan Nieuwpoort reikte Raymond Poincaré op 28 januari 1920 nog Oorlogskruisen uit aan Diksmuide, Ieper en Veurne.
• Daags na zijn bezoek aan de stad kreeg Nieuwpoort nog een extraatje van de Franse overheid toegestuurd: een steunbedrag van 1.000 frank, ten hoeve van de meest noodlijdende inwoners.
• Het ereteken en het sierkussen waarop de medaille gepresenteerd werd, worden zorgvuldig bewaard in het Stadsarchief. Deze kleinoden behoren tot de historisch meest waardevolle artefacten die de stad Nieuwpoort in zijn bezit heeft.