Tentoonstelling vanaf 3 september 2016 in de Gasthuiskapel

Vanaf 3 september kun je in de Gasthuiskapel een bezoek brengen aan Dood met de kogel, een tentoonstelling waarin het verhaal van de executies tijdens WO 1 op een genuanceerde manier belicht wordt. De tentoonstelling is een initiatief van de WO 1-cel Stad Poperinge en vzw Kunst, organisator van onder meer het Kunstenfestival in Watou.

Op het grondgebied Groot-Poperinge zijn opvallend veel soldaten gefusilleerd: 14 Fransen, 24 Britten, 2 Canadezen en een Chinees. Achter het front konden de troepen terecht voor ontspanning en vertier, maar tegelijkertijd vonden er krijgsraden plaats en werden soldaten ter dood veroordeeld voor zaken als desertie, moord en insubordinatie. Op Poperinge New Military Cemetery liggen 17 geëxecuteerde soldaten begraven, een triest record. In de gevangenis van het stadhuis brachten terdoodveroordeelde soldaten hun laatste nacht door. Minstens vier militairen werden op de binnenkoer van het stadhuis geëxecuteerd. De dodencellen zijn vandaag getuige van die grimmige pagina uit de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog.

Standbeeld

Annemie Morisse, onderzoeker bij de WO 1-cel van Stad Poperinge. "We plaatsen het Poperingse verhaal in zijn historische context. Er wordt ingezoomd op de militaire rechtspraak in oorlogstijd, de strafmaat en de terechtstelling. Is het executieverhaal een voetnoot in de WO 1-geschiedenis? Puur cijfermatig is het antwoord op deze vraag positief. Het aantal soldaten dat de dood vond door executie is absoluut klein in verhouding tot het totale dodencijfer. Het ligt ergens tussen 0,02 en 0,03 procent. In dit verhaal speelt echter veel meer dan cijfers en statistieken. Tot op vandaag roept het thema emoties op, van verontwaardiging tot ongemak."

De Nederlandse kunstenaar Anno Dijkstra presenteert in de Gasthuiskapel een monumentaal werk: "Anno vraagt zich af of we een monument moeten oprichten voor de deserteur. Het beeld dat hij presenteert, is gekanteld. Het is een monument dat je toelaat te kijken in de sokkel van het beeld. Dat is best een bevreemdende ervaring. Je ziet nog net de voeten en benen van een soldaat. Maar kan je ook in zijn hoofd kijken? De maquette van het beeld was deze zomer al te zien op het Kunstenfestival in Watou. In 2018 wordt het beeld in brons uitgevoerd en krijgt het een plaats in het stadspark van Poperinge. Anno maakte ook een film waarin hij sfeerbeelden van monumenten monteert op uitspraken van onder meer Piet Chielens, Eva Brems en leerlingen van het college van Poperinge."

Het executieverhaal is nog lang niet afgerond: "In Groot-Brittannië, Canada en Nieuw-Zeeland werden de gefusilleerde militairen gepardonneerd. Ze worden erkend als oorlogsslachtoffer. Families van Belgische gefusilleerde soldaten ijveren in ons land nog steeds voor excuses van de overheid. Een wetenschappelijke commissie buigt zich nu over de elf dossiers van de Belgische gefusilleerde soldaten. Het onderzoek moest in 2015 zijn afgerond maar voorlopig is het nog wachten op de resultaten. Misschien pakt de overheid in 2018 uit met excuses, als slot van de herdenkingsperiode. Dat zou mooi zijn."