The Pool of Peace (Spanbroekmolenkrater)
Kruisstraat, 8953 Wijtschate (Heuvelland)

Tijdelijke tentoonstelling – A ‘veritable’ Pool of Peace – tot 15 juli 2017 - met uniek en nooit eerder vertoond beeld- en documentair materiaal – Talbot House, Gasthuisstraat 43, 8970 Poperinge

Van oorlogskrater tot vredesvijver

Op 7 juni 1917 worden om 3u10 ’s morgens 19 mijnen simultaan tot ontploffing gebracht. Die werden reeds maanden daarvoor diep ingegraven onder de Duitse stellingen van Hill 60 (Zillebeke) tot aan het bos van Ploegsteert, samen een half miljoen kilo springstof. De immense explosie luidde meteen het begin in van één van de meest indrukwekkende episodes uit de hele oorlog, de Slag om Mesen.

Die bewuste ochtend wordt de Spanbroekmolenhoogte ingenomen door het 14de Royal Irish Rifles van de 36ste  Ulster divisie, dit ten koste van zware verliezen. Zo goed als alle gesneuvelden begraven op Lone Tree Cemetery en Spanbroekmolen Cemetery in de onmiddellijke omgeving, vielen op 7 juni.

De dieptemijnen laten even zoveel diepe kraters achter. De Spanbroekmolenkrater, later herdoopt tot ‘Pool of Peace’,  is zonder twijfel de bekendste. In 2016 werd hij bezocht door meer dan 44.000 mensen. Niet alleen biedt de Spanbroekmolensite de bezoekers een adembenemend uitzicht op het omliggende landschap (tot Noord-Frankrijk), maar er is ook een sterke visuele link tussen de schacht (die toegang gaf tot de tunnel ) en de krater.
 
De onderhandelingen die zouden leiden tot de aankoop van de Spanbroekmolenkrater “voor deBritse natie” , inspireerden weldoener Lord Wakefield of Hythe om ook het Talbot House aan te kopen. Wakefield schonk beide sites aan de vzw Talbot House, de huidige eigenaar.

Korte historiek 

• 1 september 1929 – Rev. Philip ‘Tubby’ Clayton, de stichter van Talbot House, Poperinge, leidt een  pelgrimstocht naar Vlaanderen. Hij bezocht er een mijnkrater in St.-Elooi en was zo ontroerd door de “betoverende schoonheid” ervan dat hij een brief schreef naar The Times - gevolgd door een foto in die krant op 19 september 1929 - waarin hij een pleidooi hield om de krater te bewaren als een “vredesvijver”, waar  “de toorn van de mens herschapen zou kunnen worden in een lofzang voor God”. 
• Lord Wakefield of Hythe (stichter van Castrol Oil) reageerde onmiddellijk op Tubby’s oproep om de krater ervoor te behoeden opgevuld te geraken. Hij bood aan de krater te kopen “voor de Britse natie”, als die tenminste te koop was.
  De Imperial War Graves Commission  raadde onmiddellijk de St.-Elooikrater af, gezien die aan de rand van een dorp lag, en hield een pleidooi ten voordele van de Spanbroekmolen-krater in Wijtschate. Die krater was niet alleen groter en meer afgelegen dan die van St.-Elooi, maar bovendien had men vanaf de hoge rand  een prachtig uitzicht, van de Kemmel-berg aan de ene kant tot de torens van Ieper aan de andere kant.
  De onderhandelingen waren lang en moeilijk, maar in 1931 slaagde Lord Wakefield erin verwoeste stukken  grond te kopen van 8 verschillende eigenaars. In 1933 kocht hij het door de krater vernielde stuk weg van de Gemeente Wijtschate.
• 1 april 1933 -  Lord Wakefield verkoopt de krater voor een symbolische frank aan de vzw Talbot House, de huidige eigenaar.
• 22 april 1985 - naar aanleiding van de 70ste verjaardag van Talbot House bezocht Prinses Alexandra, de nicht van de Britse koningin Elizabeth, de Pool of Peace. Ze plantte er een lijsterbesboom als symbool van vrede.
• 2 juni 1992 - bij Ministerieel Besluit wordt de Pool of Peace beschermd als monument omwille van zijn “historische, artistieke en documentaire waarde”. 
• 1999- heden – Samenwerking met de Provincie West-Vlaanderen, Regionaal Landschap, de Gemeente Heuvelland en andere partners om een duurzaam beheer van de natuur en de cultuurhistorische waarde van de Pool of Peace te bewerkstellingen.
• april  - juli 2017 –  tentoonstelling over de geschiedenis van de Pool of Peace in Talbot House. 

“Zo lang de hand van de natuur en de goedheid van de mens het toelaten, moet de Spanbroekmolenkrater een rustige, bijzondere plaats blijven; een echte Vredesvijver, wier wateren de littekens van het geweld van de mens, daar diep beneden, bedekken , en de heldere middaghemel, de zonsondergang en de sterren weerspiegelen. De land eromheen is van een wonderbaarlijke rijkdom en vruchtbaarheid die elk spoor uitwist van de gemartelde grond waarvoor ooit met grote vastberadenheid en ondraaglijke pijn gestreden werd: “de toorn van de mens is waarlijk Gods glorie geworden.”

(getuigenis Barclay Baron, op pelgrimstocht naar de Pool of Peace, februari 1939)